بهار پر طراوت سال 89 نويد سال خوب و پر خير و بركتي را براي زنبورداران مي داد ،‌اما برغم بارندگيهاي خوب و سرسبزي مراتع و شادابي كلني هاي زنبور عسل ديري نكشيد كه بهار زنبورداران بعلت گرماي زودرس خزان شد . زنبور عسل موجودي است ماكرو كليما ،‌يعني صد در صد به محيط و گلهاي گياهان وابسته است و كوچكترين تغييرات آب و هوايي در زندگي و عملكرد اين حشره تاثير مي گذارد . ممكن است اين سوال مطرح شود ،‌كه چرا امسال عليرغم بارندگيهاي خوب و مراتع غني ، باز هم زنبورداران اظهار گلايه مي كنند . پاسخ اين است كه درجه حرارت بيش از حد محيط باعث پژمردگي و افسردگي گياهان شده و جريان شهد و زمان جمع آوري عسل و گره خيلي كوتاه و كم بوده است .
البته بيشترين نگراني زنبورداران كاهش توليد عسل نبوده بلكه مهمتر از آن ضعف كلني هاي زنبورعسل و تلفات احتمالي آنان ، بدليل كمبود گرده و شهد كافي در طبيعت مي باشد. علائم و رفتارهاي كلني هاي زنبور عسل نشان مي دهد ك صنعت پرورش زنبور عسل با بحران بزرگي مواجه شده است كه آثار و علائم آن بعدا ‌نمايان خواهد شد و فرياد جمعي زنبورداران را مي طلبد .
موضوع از آن جهت اهميت پيدا مي كند كه يكي از عوامل توسعه پايدار و متوازن ،‌حفظ محيط زيست از طريق تويعه صنعت پرورش زنبور عسل بوده تا ضمن ارتقاي كمي و كيفي محصولا ت توليدي ، نظير زراعي و باغي در اثر باروري و گرده افشاني كامل گياهان توسط زنبور عسل مي باشد . بنابرين زندگي گياهان بعنوان ريه كره زمين به فعاليت و زندگي زنبور عسل وابسته است . از اين لحاظ توجه به مشكلات و معظلات زنبورداري داراي اهميت مي باشد . زيرا بخشهاي ديگر كشاورزي با اين بخش مرتبط است .
كميته زنبورداري خانه كشاورز استان آذربايجان شرقي بر حسب وظيفه ملي و مسئوليت خويش ضمن ابراز نگراني در خصوص خشكسالي و عواقب آن و جلوگيري از ورود آسيب و خسارات بيشتر به زنبورداران زحمتكش منجمله تلفات احتمالي در فصل زمستان ،‌موارد زير را به دست اندركاران و زنرور داران محترم توصيه مي كند . همچنين كميته زنبورداري ضمن بررسي علل و عوامل موجود،‌ نظرات و پيشنهادات خويش را بشرح ذيل اعلام نموده و انتظار دارد كه رعايت موارد ذيل بتواند به نفع زنبورداري كشور و شكوفايي صنعت پرورش زنبور عسل منجر شود .
اما علائم و رفتارهاي غير معمول زنبوران عسل كه مويد كمبود شديد شهر و گرده گل در طبيعت مي باشد بدين صورت مشاهده مي شود .
- اخراج سريع زنبوران نر از كندو : معمولاً نر كشي و اخراج زنبوران نر از كندو توسط زنبوران كارگر در منطقه آذربايجان حداقل از اواسط تير ماه شروع شده و در شهريور ماه پايان مي يابد اين در حالي است كه امسال اين كار قبل از موعد مقرر يعني از اواسط خرداد ماه شروع شد كه نشان از كمبود شهد و گرده در طبيعت را دارد .
- كاهش توليد ژله رويال
- كاهش توليد موم و سرعت شان سازي : در اكثر مناطق آذربايجان توليد موم يا متوقف شده و يا سرعت شان سازي خيلي پايي است معمولا موم بافي تا اواسط مرداد ماه ادامه مي يابد اما امسال بر اساس گزارشات و اظهارات زنبورداران ترشح موم از اواسط خرداد ماه كم و متوقف شده است .
- كاهش ميزان تخم زيري ملكه
- كاهش طول عمر زنبوران
- جمعيت كلنيهاي زنبور عسل ضعيف هستند هر چند به ميزان كم كندوها داراي تخم و لارو هستند .
- بچه كندو ها و بخصوص بچه هاي مصنوعي توان رشد و نمو را ندارند
- كاهش توليد عسل
- تجمع بيش از حد زنبوران در كف كندو
- اختلال در جفت گيري هاي ملكه
- عدم تمايل زنبوران جهت ورود به طبقه
- در بعضي زنبورستان ها غارت مشاهده مي شود .
علل و عوامل
- گرماي زودرس بهاري : در اوايل خرداد ماه گرماي شديد و بي سابقه باعث پژمردگي گلها و خشكسالي مراتع شد
- عدم بارش برف در طول زمستان سال گذشته : اگر ميزان بارش برف در زمستان بيشتر باشد ،‌مقدار عسل فراوان خواهد بود زيرا رطوبت و سرما عامل خوبي براي رشد نباتات هستند .
- كمبود رطوبت در محيط بعلت خشكسالي : رطوبت محيط ،‌باعث افزايش رشد و ترشح شهر گياهان مي شود . امسال رطوبت كافي وجود نداشت .
- افزايش درجه حرارت بطور ناگهاني : درجه حرارت مناسب و ايده آن براي ترشح نوش و نكتار گياهان مابين 26 الي 32 درجه سانتيگراد مي باشد دماي بيشتر و كمتر از اين موجب كاهش محصول مي شود دماي بالاتر از 38 درجه فعاليت زنبوران را مختل مي كند . اين در حالي است كه در اوج رشد گياهان و فعاليت زنبوران دماي محيط از مرز40 درجه سانتيگراد گذشت و رشد و نمو گياهان و زنبوران را متوقف كرد .
عواقب و عوارض
- كاهش ميزان توليد محصول
- احتمال شيوع آفت كنه وارواء و حساس شدن زنبوران به بيماري نوزما
- افزايش احتمال تلفات زمستاني كلني هاي زنبور عسل
- كاهش جمعيتهاي كلني
توصيه ها و پيشنهادات به زنبورداران و مسئولين امر
- تغذيه كمكي و تحريكي به وسيله شربت شكر و كيك گرده
- تقويت كندوهاي ضعيف
- بازگشت سريع به مناطق پايي دست و قشلاقي جهت استفاده از گلهاي گياهاني نظير پنبه ،‌آفتاب گردان ، ذرت و ...
- پيشگيري و مبارزه صحيح با بيماريها و آفات زنبور عسل خصوصاً كنه وارواء و بيماري نوزما
- كوچ به مناطق گرمسيري و معتدل در زمستان
- ايزولاسون كندوها در برابر سرما ، باران ، برف و بادهاي موسمي و محلي در طول فصل زمستان
- آماده سازي كندوها جهت زمستان گذراني
درخواست از مسئولين امر
- با توجه به قيمت بالاي شكر در بازار و عدم استطاعت خريد زنبورداران بسيار بجاست كه شكر يارانه اي حداكثر تا اواخر فصل جاري در بين زنبورداران توزيع شود .
- استمهال وامهاي زنبورداران
- تامين و توزيع داروهاي موثر ، كافي و به موقع در بين زنبورداران
- اطلاع رساني از طريق رسانه هاي جمعي در خصوص خشكسالي
- جبران خسارت توسط صندوق بيمه محصولات كشاورزي
- برخورد فعال تشكلهاي زنبورداري و سازمانهاي ذيربط با موضوع خشكسالي .