پرورش زنبورعسل و مسائل مهم زنبورداري  

تلقيح مصنوعي در زنبور عسل :

چرا در برنامه اصلاح نژادي خود از عمل تلقيح مصنوعي ملكه استفاده مي كنيم ؟

زنبور عسل تنها حشره اي است كه مي توان عمل تلقيح مصنوعي را در مورد آن به خوبي انجام داد و اين امر باعث مي شود كه بتوانيم در روند اصلاح نژاد و در جفت گيري ملكه با زنبورهاي نر كنترل داشته باشيم . با انجام تلقيج مصنوعي مي توان به دو دستاورد بسيار مهم نائل شد كه در تلقيح طبيعي قالب دستيابي نيستند ؛ اين دو دستاورد عبارتند از :

1 - مي توان ملكه را با تنها يك زنبور نر آميزش داد كه اين امر باعث مي شود قدرت ما براي صفاتي مشخص بالا باشد .

2 - مي توان ملكه را به منظور ايجاد تنوع ژنتيكي با صدها زنبور نر آميزش داد .

اصلاح نژاد در مورد ويژگي هايي خاص و با استفاده از تنها يك ملكه آميزش يافته : عادات موجود در مورد زنبور عسل كه معمولا ً ملكه با چندين زنبور نر جفت گيري مي گند يكي از مشكلاتي است كه در زمينه اصلاح نژاد زنبور عسل براي صفتي خاص همواره وجود دارد . براي ساده تر كردن روند گزينش مي توان ملكه را به صورت مصنوعي و با استفاده از تنها يك زنبور نر آميزش داد .

نكات مهم و كليدي :

تمام 10 ميليون اسپرمي كه توسط زنبور نر توليد مي شود ،قادرند عمل لقاح را انجام دهند . ملكه هايي كه تنها با يك زنبور نر جفت گيري مي كنند ، فرزنداني با ثبات ژنتيكي بسيار بالا خواهند داشت . ثبات ژنتيكي و تنوع ژنتيكي ، دو عامل كاملا ً متضاد هستند . برخي اوقات ما مجبور هستيم براي ثابت كردن يك صفت در يك زنبور ، يك كلوني (يك ابر ارگان) و يا جمعيت ، از تنوع ژنتيكي چشم پوشي كنيم . براي سنجش قدرت ژنتيكي مي توان با انجام تلقيح مصنوعي از يك زنبور نر براي آميزش با يك ملكه استفاده نمود و ديگر ملكه ها را تعداد زيادي از زنبورهاي نز آميزش داد (ملكه هاي supermate شده)

حفظ تنوع ژنتيكي با استفاده از ملكه هاي supermate شده :

ملكه هايي كه عمل جفت گيري را به صورت طبيعي انجام مي دهند ، معمولا ً در پرواز جفت گيري خود با 10 الي 20 زنبور نر عمل جفت گيري را انجام مي دهند . البته به طور معمول مايع مني (semen) كه توسط يك زنبور نر حمل مي شود ، از ظرفيت كيسه ذخيره اسپرم (spermatheca) ملكه بيشتر نيز هست . اين كيسه محلي است كه اسپرم در آن براي بقيه عمر ملكه ذخيره مي شود . ملكه براي انجام موارد فوق ريسك زيادي را متحمل مي شود تا بتواند از اين طريق با بالا بردن تنوع ژنتيكي در كلوني ، توليد را نيز افزايش دهد . يافته هاي اخير نشان مي دهد كه زنبورهايي كه پدرهاي متفاوتي دارند ، در كندو نيز وظايف مجزايي را به عهده خواهند گرفت . به نظر مي رسد كه با بالا رفتن قدرت انتخاب ژنتيكي ، بهينه سازي رفتارها نيز به بهترين شكل انجام خواهد شد . استفاده از روش تلقيح مصنوعي ، زنبوردار را قادر مي كند تا يك گام از طبيعت بيشتر جلو بردارد و يك ملكه را با چند زنبور نر آميزش دهد . زنبورهاي نر از كلوني هايي انتخاب مي شوند كه صفات مورد نظر ما را دارا هستند . نمونه هايي از اين صفات عبارتند از : مقاومت در برابر بيماري ها ، توليد بالاي عسل و آرام بودن زنبورها . مايع مني (semen) از صدها زنبور نر كه از كلوني هاي مختلف هستند تهيه شده و با هم مخلوط مي شود و پس از آن براي تلقيح مصنوعي ملكه به كار مي رود . اين گونه ملكه ها را ملكه هاي supermate مي نامند . ملكه هاي supermate به دليل تنوع ژنتيكي در آلل هاي جنسي شان ، قدرت حياتي بالايي دارند و اين امر باعث مي شود كه تعداد زنبورها در كلوني هاي آنها بالا باشد . با ثابت نگه داشتن ميزان خاص از تنوع ژنتيكي مي توان اثرات نا مطلوب ناشي از هم نژادي (inbreeding) را به حداقل رسانيد . تنوع ژنتيكي در ملكه هاي supermate چندين بار بيش از ملكه هايي است كه به طور طبيعي آميزش بافته اند . استفاده از اين نوع ملكه به دليل كاهش احتمال هم نژادي تصادفي ، نتايجي بسيار عالي را به همراه خواهد داشت .